Als kattenbaasje wil je natuurlijk dat je kat gezond en gelukkig is. Om hem in optimale conditie te houden, kun je dan maar beter voorkomen dat hij een ernstige worminfectie oploopt. Daarbij vormt een wormbesmetting niet alleen een risico voor je purrende huisgenoot, ook andere huisgenoten kunnen besmet raken en soms ernstige lichamelijke schade oplopen. In dit artikel vertellen we je alles wat je moet weten over wormen bij de kat. Het ontwormen van je kat is niet het leukste klusje, maar wel heel belangrijk. We vertellen je hoe je een worminfectie herkent en hoe vaak het ontwormen van je kat moet gebeuren. Ook geven we een aantal tips voor het ontwormen van een kitten en hoe je wormen bij je kat voorkomt.
- Maar eerst: waarom het zo belangrijk is om je kat te ontwormen
- Hoe raken katten besmet met wormen?
- 1. Herken de symptomen van een wormbesmetting bij je kat
- 2. Voorkom dat je kat wilde dieren of rauw vlees eet.
- 3. Behandel je kat regelmatig (preventief) tegen vlooien
- 4. Geef je kat (preventief) een ontwormingskuur
- 5. Behandel ook andere huisdieren tegen vlooien en wormen
- 6. Zorg voor een goede weerstand van je kat
- 7. Hou een grote schoonmaak
Maar eerst: waarom het zo belangrijk is om je kat te ontwormen
De meeste dierenartsen adviseren kattenbaasjes om hun kat regelmatig te ontwormen. Veel katten lijken er echter weinig last van te hebben als ze wormen hebben, waarom is het ontwormen van je kat dan toch zo belangrijk?
Ontwormen van een kitten
In de eerste plaats is het ontwormen van een kitten heel belangrijk, omdat kittens wél schade kunnen oplopen van een wormbesmetting. Door de wormen krijgen ze niet alle benodigde voedingsstoffen binnen en kunnen er tekorten en groeiproblemen ontstaan. Ook wordt het immuunsysteem aangetast, waardoor een kitten gevoeliger wordt voor besmetting door andere ziekmakers.
Ontwormen volwassen kat
Hoewel veel volwassen katten niet zo heel veel last lijken te hebben van een worminfectie kúnnen ze er wel ziek van worden. Katten kunnen door een besmetting met wormen bijvoorbeeld last krijgen van diarree of overgeven. Als gevolg daarvan kunnen ze ernstig vermageren en/of uitdrogen. Hoewel de kans dus niet zo heel groot is dat je kat ziek wordt van een wormbesmetting is voorkomen wel beter dan genezen.
Gevaren voor mensen
Bovenop de risico’s voor katten zelf, vormen wormen ook een risico voor mensen. Met name voor kinderen kan een wormbesmetting erg gevaarlijk zijn. Zowel volwassenen als kinderen kunnen de eitjes van wormen binnenkrijgen. Bijvoorbeeld doordat de kat zijn behoefte heeft gedaan in de zandbak of ergens anders in de tuin.
Als je de eitjes per ongeluk binnenkrijgt, komen de larven uit. Met name de larven van spoelwormen kunnen veel schade aanrichten. Ze maken een hele trektocht door het lichaam en beschadigen hierbij allerlei weefsels. Zo kunnen ze bijvoorbeeld schade aanrichten aan de longen en de lever, maar er zijn ook gevallen bekend waarin de larven de ogen van kinderen beschadigden. Dit kan zelfs leiden tot blindheid. Daarbij lopen kinderen met astma meer risico op astmatische aanvallen na contact met de eitjes van spoelwormen.
Mensen kunnen via honden en katten ook besmet raken met lintworm al komt dit minder vaak voor. Een besmetting met lintworm kan zorgen voor gewichtsverlies omdat de worm in de darmen mee eet met zijn gastheer. Meestal merk je alleen op dat je lintworm hebt, doordat er jeuk aan de anus ontstaat en soms zitten er witte korreltjes – ter grootte van een rijstkorrel – in de ontlasting.
Ook haakwormen kunnen voor problemen zorgen bij mensen. Als je kat haakwormen heeft en hij poept in de tuin, dan kunnen de haakwormen zich in de aarde of het gras bevinden. Met name als je hier met blote voeten overheen loopt, kunnen sommige haakwormen door de huid dringen en een vervelende jeuk veroorzaken. Na een tijdje kun je ook de kruipsporen van de larve onder de huid zien.
Hoe raken katten besmet met wormen?
Katten kunnen op verschillende manieren besmet raken met wormen. De manier waarop besmetting plaatsvindt hangt met name af van het soort worm. Meestal raakt een kat besmet doordat hij wormeneitjes binnenkrijgt. Wormeneitjes zitten in de ontlasting van besmette dieren en komen via die ontlasting in de aarde terecht. Als een kat over besmette grond loopt en daarna aan z’n pootjes likt kan hij al besmet zijn. Zodra de eitjes in het lichaam zijn, komen de larfjes uit.
Ook als je als baasje over besmette grond bent gelopen en vervolgens met dezelfde schoenen door je huis loopt, kan je kat besmet raken met wormen. Zo kunnen dus ook binnenkatten een wormbesmetting oplopen. Een andere manier waarop katten wormen kunnen krijgen, is via prooidieren. Als je kat een muis met wormen opeet, is de kans groot dat hij zelf ook wormen krijgt. Ook vlooien kunnen een worminfectie veroorzaken, doordat ze vaak lintworm bij zich dragen.
1. Herken de symptomen van een wormbesmetting bij je kat
De eerste stap in de ontworming van je kat is het het herkennen van een wormbesmetting. Dit is niet altijd even eenvoudig, aangezien veel katten geen symptomen hebben terwijl ze wel wormen hebben.
Symptomen
- Diarree, soms met wormen en/of bloed
- Braken, soms met wormen
- Slechte eetlust
- Afvallen
- Jeuk aan de anus
- Sloomheid
- Slechte conditie
- Doffe vacht
- Bloedarmoede
Soorten wormen
Je kat kan besmet worden met verschillende soorten wormen. Elke worm ziet er anders uit en veroorzaakt andere symptomen. Hieronder vertellen we je iets meer over de verschillende soorten worden, hoe je kat besmet kan raken en welke symptomen je kunt herkennen.
Spoelwormen
Zo’n 5 tot 10% van de katten in Nederland heeft spoelwormen in zijn darmen. Spoelwormen zijn langwerpige wormen die leven in de dunne darm van de kat. Ze kunnen enkele centimeters tot maar liefst 18 cm lang worden en zijn lichtgeel tot roze van kleur. Doordat de wormen zich oprollen, worden ze ook wel rondwormen genoemd. Als ze opgedroogd zijn, lijken het net opgerolde elastiekjes.
Meestal vind je spoelwormen niet terug in de ontlasting, soms wel in braaksel. Andere symptomen zijn een groeiachterstand bij kittens. Vaak hebben ze ondergewicht, maar wel een bol buikje. Ook gasvorming en diarree komen voor door de verstoorde darmwerking. Veel kittens worden in de baarmoeder al besmet met spoelworm en daarna vindt ook besmetting plaats via moedermelk. Volwassen katten vertonen meestal geen symptomen, soms merk je wel dat ze niet in optimale conditie zijn of dunne ontlasting hebben.
Lintwormen
Lintworm is een langwerpige, lintvormige parasiet die zich vastbijt in de darm van zijn gastheer. Dit veroorzaakt geen ernstige schade, de lintworm eet nu echter wel met z’n gastheer mee. Bij huisdieren in Nederland komt de hondenlintworm het meest voor, ook bij katten. Deze lintworm wordt zo’n 20 cm lang en bestaat – zoals de meeste lintwormen – uit segmenten. Het laatste segment komt los van de lintworm om het lichaam via de ontlasting te verlaten.
Deze segmenten zitten vol met lintworm eitjes en kruipen soms ook zelf het lichaam uit via de anus. Dit kan jeuk veroorzaken, waardoor katten met lintworm vaak jeuk aan hun anus hebben, hierdoor gaan ze bijvoorbeeld sleetje rijden (met hun achterste over de grond schuren). Deze lintworm eitjes worden opgegeten door vlooien en daar komen de larfjes uit. Als je kat een besmette vlo binnen krijgt, groeit de larve uit tot een volwassen lintworm.
Mensen kunnen ook een lintwormbesmetting oplopen en hebben vaak vergelijkbare klachten. In veel landen rondom Nederland bestaat ook het risico op besmetting met een vossenlintworm. Deze is gevaarlijker dan de hondenlintworm.
Haakwormen
Katten hebben minder vaak haakwormen dan honden, maar het komt wel voor dat katten haakwormen hebben. In tegenstelling tot spoelwormen en lintwormen zijn haakwormen amper met het blote oog te zien. Haakwormen zijn namelijk zo’n 1,25 tot 1.5 mm groot. Een dierenarts kan een besmetting vaststellen aan de hand van microscopisch onderzoek.
Over het algemeen zijn de gevolgen van haakworm voor een volwassen hond of kat niet zo groot, maar voor pups en kittens kan haakworm wel gevaarlijk zijn. Haakwormen leven in de dunne darm en bijten zich daar vast om zich te voeden. Ze leggen honderden eitjes die via de ontlasting het lichaam van hun gastheer verlaten.
De eitjes komen na een paar dagen uit en de larven wachten vervolgens op een nieuwe gastheer. Ze kunnen lange tijd overleven zonder gastheer, waardoor je kat gemakkelijk opnieuw besmet kan worden. Ook kun je zelf last krijgen van haakwormen als je bijvoorbeeld op blote voeten door de tuin loopt. Ze kunnen onder je huid kruipen en ernstige jeuk veroorzaken. Je kunt na de tijdje kruipsporen onder je huid zien.
Hartwormen
Hartworm komt in Nederland (nog) nauwelijks voor, maar onderzoekers denken dat de mug die de parasiet overbrengt door klimaatverandering ook in Nederland zal kunnen overleven. Dit zou voor een toename van hartworm besmettingen in Nederland kunnen zorgen. Ook als je kat naar in het zuiden van Europa is geweest, loopt hij risico op een hart wormbesmetting. Overigens zijn katten minder gevoelig voor hartworm dan honden. Een kat die door een besmette mug gestoken wordt, krijgt de eitjes wel in zijn lichaam, maar deze groeien lang niet altijd uit tot volwassen hartwormen.
Echter kán je kat wel hartworm krijgen. Hartwormen kunnen blijvende schade aanrichten aan het hart en de longen. Hartworm kan voor hoestklachten en een verminderde eetlust en conditie zorgen. Meestal hebben katten hooguit een paar hartwormen, waardoor het ontwormen van je kat met een goed ontwormingsmiddel voldoende is. Bij honden is meer voorzichtigheid geboden, omdat grote hoeveelheden hartworm die ineens doodgaan voor verstopping kunnen zorgen. Dat kan de dood van de hond tot gevolg hebben.
Als je vermoed dat je kat hartworm heeft, heb je een ontwormingsmiddel voor katten nodig dat ook hartworm aanpakt – zoals Milbemax. Je kunt dit ontwormingsmiddel bij de onderstaande webshops bestellen.
Longwormen
In tegenstelling tot hartworm komt longworm wel in Nederland voor, maar de hoeveelheid besmettingen in Nederland is wel beperkt. Meestal geeft longworm geen of heel weinig klachten. Toch zijn er ook katten die wel een ernstige longworminfectie oplopen. Ze kunnen gaan hoesten, benauwd worden, slecht eten en vermageren. Katten kunnen er in zeer ernstige gevallen zelfs aan overlijden.
Katten kunnen longwormen krijgen via eitjes in de ontlasting van andere dieren, maar ook door het eten van muizen, vogels, kikkers, hagedissen of slakken. Niet elke wormenkuur voor de kat pakt ook longwormen aan. De meeste ontwormingsmiddelen die hartworm aanpakken, zijn ook geschikt voor de behandeling van longworm.
Giardia
Een darmparasiet die wel veel voorkomt in Nederland is giardia. Zowel honden en katten kunnen giardia oplopen. Meestal vertonen gezonde volwassen katten geen symptomen. Jonge katten en katten met een lage weerstand krijgen vaak wel klachten door giardia. Een opvallend symptoom van giardia is een wisselende diarree. Zo kan een kat de ene keer normale ontlasting hebben en dan ineens weer diarree. Soms zit er ook bloed of slijm bij de ontlasting. Verder hebben katten met giardia vaak een verminderde eetlust, zijn ze sloom en braken ze soms.
Je kat kan giarda krijgen via cystes die andere dieren uitscheiden via hun ontlasting. Giardia kan worden overgedragen door contact met ontlasting, besmet voer of besmet water. Iets van de grond eten of regenwater van straat drinken, kan dus al voldoende zijn voor een besmetting. Om te achterhalen of je kat giardia heeft, kun je thuis een Giardia snaptest doen. Ook mensen kunnen giardia krijgen, dus het is zaak om heel grondig te zijn bij een giardia besmetting. Let er ook op dat lang niet alle ontwormingskuren werken tegen Giardia.
2. Voorkom dat je kat wilde dieren of rauw vlees eet.
Een aantal soorten worminfecties kunnen worden overgedragen op je kat door het eten van rauw vlees of prooidieren. In rauw vlees kunnen bijvoorbeeld lintwormen zitten. Je kat kan hierdoor ook lintwormen krijgen en hetzelfde geldt voor mensen en andere dieren.
In prooidieren zoals muizen en vogels zitten vaak spoelwormen. Na het eten van een van deze dieren kan je kat ook spoelwormen krijgen. Nou is het sowieso niet de bedoeling dat je kat vogels vangt en opeet. Formeel gezien ben je als kattenbaasje zelfs strafbaar, omdat je kat een beschermde diersoort vangt. Nou is de kans klein dat je hier een boete voor krijgt, maar je doet er dus om verschillende redenen goed aan het jachtinstinct van je kat binnen te perken te houden. Een goede manier is een kattenbelletje aan de halsband van je kat hangen.
Lees ook: Zo kies je de beste kattenhalsband
Naast spoelwormen kan je kat ook longwormen oplopen door het eten van vogels en muizen, maar ook door het eten van kikkers, hagedissen en slakken. Deze wormsoort is nog lastiger te bestrijden, dus voorkomen is beter dan genezen. Als je weet dat je kat regelmatig een kikker of slak verorbert, is het raadzaam om je kat preventief te ontwormen met een middel dat ook longworm doodt.
3. Behandel je kat regelmatig (preventief) tegen vlooien
Met name de lintworm gaat vaak hand in hand met de vlo. Lintwormen hebben namelijk een tussengastheer nodig om volwassen te worden. Vlooien eten de eitjes van de lintworm op en eenmaal in het lichaam van de vlo komen de lintwormlarven uit de eitjes. Als je kat vlooien heeft, is de kans groot dat hij er een keer eentje opeet. Bijvoorbeeld als hij zichzelf wast of wanneer hij jeuk heeft en bijt op de plaats waar de vlo voor jeuk zorgt. Eenmaal binnen in het lichaam van de kat groeit de lintwormlarve uit tot een volwassen lintworm. Als je je kat gaat ontwormen, is het dus ook raadzaam om je kat te ontvlooien.
Hoe vaak ontvlooien?
Hoe vaak je je kat moet ontvlooien, ligt voornamelijk aan het anti-vlooienmiddel dat je gekozen hebt. Een vlooienband – zoals de JC. Teken- en Vlooienband – kan tot wel 8 maanden werken, terwijl een pipetje meestal 4 tot 6 weken werkzaam is. Je kunt er in ieder geval het beste voor zorgen dat je kat het hele jaar door tegen vlooien beschermd is, want ook in de winter kan je kat last hebben van vlooien. En na een vlooienbesmetting, kun je het beste ook meteen een ontwormingsmiddel aan je kat geven.
Lees ook: Ontvlooiing kat: 10 tips om je kat (en je huis) te ontvlooien
4. Geef je kat (preventief) een ontwormingskuur
De beste manier om je kat – en je gezin – te beschermen tegen wormen is door middel van het ontwormen van je kat. De ontworming van je kat doe je met een speciaal anti-wormenmiddel dat je bij je dierenarts of in de dierenwinkel kunt kopen of op internet kunt bestellen. In Nederland is het het belangrijkst om je kat te ontwormen met een middel dat spoelwormen, lintwormen en haakwormen aanpakt. Een wormenkuur tegen giardia hoef je in principe alleen te doen als je kat besmet is of als er andere dieren of mensen binnen het huishouden besmet zijn. Hartworm komt op dit moment nog vrij weinig voor in Nederland, waardoor het risico op een hartworminfectie voor je kat relatief klein is. Je kunt het natuurlijk altijd doen voor de zekerheid. Als je kat meegaat naar het middellandse zeegebied is het sowieso slim om je kat wel te ontwormen met een middel tegen hartworm, zoals Milbemax of Beaphar Milquestra.
Hoe vaak je kat ontwormen?
Er wordt nog weleens gedacht dat een wormenkuur alle wormen in het lichaam van je kat doodt. Dit is echter meestal niet het geval. Vaak blijven de larven wel in leven, doordat ze minder gevoelig zijn voor het ontwormingsmiddel. Door de ontworming van je kat te herhalen, zullen ook de nieuwe wormen aangepakt worden. Als je kat geen klachten heeft, wordt aangeraden om je kat 4 keer per jaar te ontwormen met een goed ontwormingsmiddel voor katten. Als je weet dat je kat een worminfectie heeft opgelopen kan het nodig zijn om vaker te ontwormen, totdat de wormen weg zijn. Vaak kun je in de ontlasting restanten van de wormen terugzien. Zolang je restanten ziet, is het verstandig om elke 3 á 4 weken je kat opnieuw te ontwormen. Daarna kun je weer overstappen op 4 keer per jaar.
Hoe vaak je kitten ontwormen?
De ontworming van een kitten moet vaker gebeuren dan de ontworming van een volwassen kat. Vrijwel alle kittens zijn al voordat ze geboren zijn besmet met spoelwormen en anders raken ze vaak alsnog besmet via moedermelk. Om te voorkomen dat een kitten ziek wordt of schade oploopt door de spoelwormen, krijgen ze al heel jong ontwormingsmiddelen. Kies wel ontwormingsmiddel speciaal voor kittens en zorg voor de juiste dosering. De ontworming van een kitten vindt elke 2 weken plaatst totdat de kitten 8 weken is. Van 8 weken tot 6 maanden kun je je kitten het beste één keer per maand ontwormen. Zodra je kitten een halfjaar oud is, kun je overstappen op 4 keer per jaar.
Welk ontwormingsmiddel voor je kat?
In de eerste plaats is het belangrijk om een ontwormingskuur voor je kat te kiezen die past bij eventuele klachten of risico’s voor je kat. Als je kat niet in het buitenland is geweest, hij heeft geen klachten en er is geen vermoeden van longworm, dan is een wormenkuur voor je kat die alleen spoelwormen, lintwormen en haakwormen aanpakt voldoende. Je kunt dan bijvoorbeeld Beaphar Totaal of Exil No Worm Pro gebruiken.
Als je kat mogelijk met hartworm of longworm besmet kan raken (doordat hij naar Zuid-Europa gaat) is het verstandig om een wormkuur voor je kat te kiezen die ook hartworm doodt. Zowel Milbemax als Beaphar Milquestra. Als je een ernstige hart- of longworm besmetting vermoedt, is het niet verstandig om zomaar een wormkuur aan je kat te geven. Overleg in dit geval altijd met je dierenarts om te voorkomen dat dode wormen voor problemen in het hart of de longen van je kat zorgen.
Wanneer je vermoedt dat je kat besmet is met giardia – of een ander dier binnen je huishouden is besmet – dan is het verstandig om eerst een Giardia snaptest te doen. Dit kan gewoon thuis, maar ook bij de dierenarts. Als je kat inderdaad giardia heeft, moet je hem behandelen met een wormenkuur voor de kat die ook giardia aanpakt. Veel dierenartsen raden Panacur ontworming aan. Je kunt dit ontwormingsmiddel bij de onderstaande webshops bestellen.
5. Behandel ook andere huisdieren tegen vlooien en wormen
Als je kat een worminfectie heeft, is de kans groot dat andere huisdieren ook besmet zijn. Om te voorkomen dat ze elkaar steeds opnieuw besmetten, kun je ze het beste op hetzelfde moment ontwormen en ontvlooien. Ook vlooien beperken zich doorgaans niet tot één van je huisdieren. Zorg er dus voor dat je alle dieren in je huishouden op hetzelfde moment ontwormt en ontvlooit, ook als dit preventief is.
6. Zorg voor een goede weerstand van je kat
Volwassen katten met een goede weerstand hebben vaak veel minder last van een wormbesmetting. In veel gevallen vertonen ze zelf helemaal geen symptomen. Hoe beter de weerstand van je kat is, hoe kleiner de kans dat hij ernstige klachten ontwikkelt als gevolg van een worminfectie. Een goede weerstand ontstaat in de eerste plaats door de juiste voeding. Zorg ervoor dat je kat alle benodigde voedingsstoffen in de juiste hoeveelheden binnenkrijgt.
Lees ook: Zo kies je het beste kattenvoer voor jouw kat
Daarnaast heeft je kat voldoende beweging nodig en is het belangrijk om stress tot een minimum te beperken. Je kunt het stressniveau van je kat omlaag brengen door met hem te spelen en ervoor te zorgen dat hij een plekje heeft waar hij zich veilig voelt en zich kan terugtrekken. Als je kat heel erg veel last heeft van stress, kun je ook overwegen om hem te ondersteunen met feromonen – zoals Feliway – of andere kalmerende middelen. Met Puur parasiet balans kun je er daarnaast ook voor zorgen dat de darmflora van je kat minder aantrekkelijk is voor parasieten.
7. Hou een grote schoonmaak
Als je kat een wormenbesmetting heeft, is de kans groot dat er in en om je huis wormeneitjes aanwezig zijn die voor herbesmetting kunnen zorgen. Je doet er dan ook goed aan je huis uitgebreid schoon te maken en mandjes, kleedjes en kussentjes waarop je kat vaak ligt in de wasmachine te gooien.
Maak ook de kattenbak extra vaak schoon met heet water. Ook hier bevinden zich vaak eitjes. Je kat kan zichzelf zo besmetten, maar ook een andere kat binnen je huishouden.